شناسایی گیاهان آبزی غالب رودخانه بهمنشیر و بررسی میزان تجمع فلزات سنگین در آنها
چکیده:
در سالهای اخیر آلودگی فلزی در محیط زیست آبی، به علت سمیت، فراوانی و پایداری در محیط،
توجه جهان را به خود جلب کرده است. رودخانه بهمنشیر، از انشعابات رودخانه کارون بوده؛ که در حد فاصل
جزیره آبادان و خرمشهر منشعب شده است. یکی از جدی ترین معضلات رودخانه بهمنشیر در طی سالهای
اخیر، گسترش ورود منابع آلاینده به آن است. مجاورت رودخانه بهمنشیر، با منابع آلایندهای نظیر فاضلاب-
های شهری و روستایی، کشاورزی، صنعتی، استفاده از قایقهای موتوری، کشتیرانی در حاشیه رودخانه، ورود
روغن موتورها به درون رودخانه و تعمیرات لنج، احتمال ورود آلاینده به این اکوسیستم را افزایش داده است.
از آنجا که ماکروفیتهای آبزی، قادر به جذب و ذخیره فلزات سنگین از آب میباشند، به نظر میرسد بتوان
از آنها، به عنوان پایشگر زیستی فلزات سنگین در محیطهای آبی استفاده کرد. این مطالعه، به منظور
غالب رودخانه بهمنشیر و بررسی (Phragmites australis و Potamogeton sp) شناسایی گیاهان آبزی
میزان تجمع فلزات سنگین (نیکل، کبالت، مس، سرب و کادمیوم)، در آنها صورت گرفت. گیاهان مذکور از
5 ایستگاه، در رودخانه بهمنشیر جمعآوری و پس از آماده سازی و هضم اسیدی، محتوای فلزات سنگین
آنها توسط دستگاه جذب اتمی اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که؛ الگوی تجمع فلزات، در گیاه نی در
فصل سرد و گرم و در گیاه پتاموژتون در فصل سرد رودخانه بهمنشیر، از مدل ریزوم> ساقه> برگ و در
گیاه پتاموژتون در فصل گرم، از مدل ریزوم> برگ> ساقه پیروی میکند. بیشترین میزان تجمع عناصر در
بافت ریزوم بوده، بنابراین ریزوم گیاهان ظرفیت بیشتری برای تجمع فلزات سنگین نسبت به ساقه و برگ
دارد. در میان عناصر مورد بررسی در بافتهای گیاه نی و پتاموژتون، عنصر مس و نیکل، بالاترین غلظت را
10 و در /78 ،12/92 ،14/ در فصل گرم نشان دادند که؛ مقدار آن برای فلز مس در گیاه نی به ترتیب 75
9 میکروگرم بر گرم و همچنین مقدار آن برای فلز نیکل در ریزوم، ساقه و /69 ،8/91 ،11/ گیاه پتاموژتون 02
7 میکروگرم برگرم اندازه- /61 ،6/15 ،8/ 8 و در گیاه پتاموژتون 89 /57 ،9/73 ،10/ برگ گیاه نی به ترتیب 92
گیری شد. از آنجا که، میزان تجمع فلزات سنگین در گیاه نی، بیشتر از گیاه پتاموژتون بوده، که مبین آن
است گیاه نی به ویژه ریزوم آن، پایشگر مناسبی برای فلزات سنگین مورد مطالعه میباشد.